İsrâîloğulları’nın Atası Hz. Ya’kûb

Siret-i Enbiyâ derslerimizde Hz. Ya’kûb’un hayatını anlamaya devam ediyoruz. Bu haftaki dersimizde Muhammed Emin Yıldırım hocamız, “İsrâîloğulları’nın Atası Hz. Ya’kûb” serlevhasının altında önce İsrâiloğulları kavminin bazı özelliklerini ardından Kur’ân-ı Kerim’de Hz. Ya’kûb’ûn nasıl anlatıldığını ayetlerin ışığında anlattı. Her dersimizde olduğu gibi bu dersimizde de çok önemli mesajlara şahit olduk… Mevlâ hakkıyla anlayabilmeyi hepimize nasip etsin.

Dersten Cümleler

Hz. Ya’kûb, bildiğiniz üzere İsrâiloğulları’nın atasıdır. Hz.İbrâhim’in, Sâre’den olan oğlu İshak, Hacer’den olan oğlu İsmâil’di. Hz. İsmâil, Efendimiz’in atasıydı, Hz. İshak ise İsrâiloğullarının büyük atası olarak kabul edilirdi.

Siret-i Enbiyâ derslerinin başında “Kavramlar, Kaynaklar ve Usul Açısından Sîret-i Enbiyâ” diye bir ders yapmıştık. 5. dersimizdi o, izlemeyen kardeşlerimiz varsa o dersi bir izlesinler.

Çalınan ve kirletilen kavramlarımızdan biri de İsrâil kavramıdır…

Adı veya nispeti İsrâil olan bazı sahâbîler:

– Abdullah b. Selâm el-İsrâilî
– Hâlide bint Hâris el-İsrâiliyye
– Muhammed b. Abdullah el-İsrâilî
– Sa’lebe b. Selâm el-İsrâilî
– Seleme b. Selâm el-İsrâilî
– Yusuf b. Abdullah el-İsrâilî
Ve daha onlarca isim…

Adı veya nispeti İsrâil olan bazı âlimler:

– İsrâil b. Üsâme el-Kûfî
– İsrâil b. Revha Sâhilî
– İsrâil b. Âiz el-Medenî
– İsrâil b. Abdülmekkî
– İsrâil b. Yunus
– İsrâil b. Zekariyya
– İsrâil b. Sehl
– İsrâil b. İsmâil

İsrâiloğulları’nı anlamaya çalışırken aklımızdan çıkarmamamız gereken 3 husus:

1. İsrâiloğulları, Kur’ân içerisinde ümmet-i Muhammed’den daha çok anlatılır.

2. İsrâiloğulları, sadece Medenî ayetlerde değil daha çok Mekki ayetlerde anlatılmaya başlanır.

3. İsrâiloğulları, Kur’ân tertibinde ikinci sırada yer alan Bakara Sûresi’nde çok ciddi detaylarla aktarılır.

İsrâiloğulları nasıl bir kavimdir?

1. Dini, menfaatlerine uyarlayan bir kavim!  (Bakara 2/79-Bakara 2/85)

2. Güçlerini kaybetmemek için peygamberlerini bile feda eden bir kavim! (Bakara 2/88, Bakara 2/90)

3. Kendilerini kutsal ve kurtulmuş gören bir kavim! (Bakara 2/111- Bakara 2/113)

4. Taklit ve taassupta sınır tanımayan bir kavim! (Bakara 2/65- Bakara 2/118)

5. Ahlâkî anlamda tüm erdem ve faziletlerini kaybetmiş bir kavim! (Bakara 2/61-Bakara 2/93)

Muhasebe yapılması gereken üç cümle:

Ben ümmet-i Muhammed gibi konuşuyorum acaba Benî İsrâil gibi mi yaşıyorum?

Ben ümmet-i Muhammed gibi yaşadığımı söylüyorum acaba Benî İsrâil gibi mi düşünüyorum?

Ben ümmet-i Muhammed gibi düşündüğümü iddia ediyorum acaba karşılaştığım meseleleri Benî İsrâil gibi mi değerlendiriyorum?

Tarihin hiçbir döneminde ümmet-i Muhammed bu kadar İsrâiloğullarına benzemişti.

Kur’ân’da Hz. Ya’kûb nasıl anlatılıyor?

– Doğumu peygamber olan dedesi İbrâhim’e müjdelenen bir peygamber 
– Babası (Hz. İshak) peygamber olan bir peygamber
– Amcası (Hz. İsmâil) peygamber olan bir peygamber
– Oğlu (Hz. Yûsuf) peygamber olan bir peygamber
– Soyundan onlarca peygamber gelen bir peygamber
– Çocuklarının ve torunlarının iman ve ahlaklarının iyi olması için çırpınan bir peygamber
– Çok ağır imtihanlara maruz kalan ve her imtihanda güzelce sabreden bir peygamber
– Yaşadığı imtihanların neticesine dünyada şahit olan bir peygamber

Kur’ân-ı Kerim’de Hz. Ya’kûb

1. Kur’ân-ı Kerim’de adı on sûrede on altı defa geçen bir peygamberdir.

Bakara 2/132, 133, 136, 140                   Yûsuf 12/6, 38, 68
Âl-i İmrân 3/84                                        Meryem 19/6, 49
Nisâ 4/163                                                 Enbiyâ 21/72
En‘âm 6/84                                               Ankebût 29/27
Hûd 11/71                                                 Sâd 38/45

Bu 16 kullanımın 6’sı Medenî, 10’u Mekkî’dir. Kur’ân nüzul sıralamasını dikkate alırsak, ilk kez Nübüvvetin 3. yılında nazil olan Sâd Suresi’nde, ardından 5. yılda nazil olan Meryem Suresi’nde, ardından 6. yılında Enbiya Suresi’nde Hz. Ya’kub’un adı babası Hz. İshak’ın adı ile beraber zikredilmiştir.

2. Kur’ân-ı Kerim’de Hz. Yâ’kûb’un adı iki kez İsrâil şeklinde geçmektedir.

Bu iki ayetin biri Mekkî, biri Medenî’dir. Ayetler şunlardır: Meryem 19/58–Âl-i İmrân 3/93

“İşte bunlar, Allah’ın kendilerine nimetler verdiği peygamberlerden, Âdem’in soyundan, Nûh ile birlikte (gemide) taşıdıklarımızdan, İbrâhim ve İsrâil’in (Ya’kûb) soyundan, doğruya ulaştırdığımız ve seçkin kıldığımız kimselerdendir. Onlara, çok merhametli olan Allah’ın âyetleri okunduğunda ağlayarak secdeye kapanırlardı.” (Meryem 19/58)

“Tevrat’ın indirilmesinden önce, İsrâil’in (Ya’kûb’un) kendisine haram kıldıkları dışında, yiyeceğin her türlüsü İsrâiloğullarına helâl idi. De ki: Eğer doğru sözlü iseniz, o zaman Tevrat’ı getirip onu okuyun.” (Âl-i İmrân 3/93)

3. Yûsuf Sûresi’nde Hz. Ya’kûb’un adı üç kez geçmektedir ama yirmi beş yerde de ona atıflarda bulunulmaktadır.

Adının geçtiği üç ayet: Yûsuf 12/6, 38, 68

4. Kur’ân-ı Kerim’de doğumu önceden müjdelenen peygamberlerden biridir.

Onun doğum müjdesini biz şu ayetlerden okuyoruz:

En‘âm 6/84
Hûd 11/71
Enbiyâ 21/72
Ankebût 29/27

Ayetlere bir bakalım:

وَوَهَبْنَا لَهُٓ اِسْحٰقَ وَيَعْقُوبَۜ

“Biz O’na (İbrâhim’e) İshak ve Ya’kûb’u da armağan ettik…” (En‘âm 6/84)

فَبَشَّرْنَاهَا بِاِسْحٰقَۙ وَمِنْ وَرَٓاءِ اِسْحٰقَ يَعْقُوبَ

“Ona da İshak’ı, İshak’ın ardından da Ya’kûb’u müjdeledik.” (Hûd 11/71)

وَوَهَبْنَا لَهُٓ اِسْحٰقَۜ وَيَعْقُوبَ نَافِلَةًۜ

“Ona İshak’ı ve ayrıca da bir hediye olarak Ya’kûb’u bahşettik.” (Enbiyâ 21/72)

وَوَهَبْنَا لَهُٓ اِسْحٰقَ وَيَعْقُوبَ

“Ona (İbrâhim’e) İshak’ı ve Ya’kûb’u bahşettik.” (Ankebût 29/27)

Bu dört ayette 3 ifade dikkatlerimizi çekmeli:

Vehebe: Bağışladı.
Beşşere: Müjdelendi.
Nafile: Hediye edildi.

Çocuk meselesinde bu üç ifade çok önemlidir. Nedir mesajları?

Her çocuk, Vehhab olan Allah’ın bir büyük nimetidir.
Her çocuk, gelişi ile büyük bir müjde getirmektedir.
Her çocuk, Allah’ın kullarına ekstra bir hediyesidir.

5. Kur’ân-ı Kerim’de hayatının detayları anlatılmayan peygamberlerden biridir.

6. Kur’ân-ı Kerim’de Yahudi ve Hıristiyanların onun hakkında ileri sürdükleri nice bilginin yanlış ve iftira olduğu aktarılan bir peygamberdir.

7. Kur’ân-ı Kerim’de vahiy aldığı açıkça belirtilen peygamberlerden biridir.

8. Kur’ân-ı Kerim’de hususiyetleri, yani şahsiyeti, özellikleri ve ayrıcalıkları çok önemli bilgilerle aktarılmış bir peygamberdir.

9. Kur’ân-ı Kerim’de dedesi Hz. İbrâhim, amcası Hz. İsmâil, babası Hz. İshak ile birlikte anılan bir peygamberdir.

10. Kur’ân-ı Kerim’de çocuklarına ve torunlarına yaptığı vasiyet çok önemli mesajlarla yer alan bir peygamberdir.

Bu vasiyetin geçtiği ayetler: Bakara 2/132. ve 133. Ayetleri

أَعُوذُ بِكَلِمَاتِ اللَّهِ التَّامَّةِ مِنْ كُلِّ شَيْطَانٍ وَهَامَّةٍ وَمِنْ كُلِّ عَيْنٍ لَامَّةٍ

“Her türlü şeytandan, zararlı şeylerden ve kem gözlerden Allah’ın mükemmel olan kelimeleri ile O’na sığınırım.”

Efendimiz (sas) bu duayı okuduktan sonra diyordu ki: “Atamız İbrâhim ve İsmâil, İshak ve Ya‘kûb’a böyle dua ederdi” buyurmuştur. (İbn Mâce, “Tıb”, 36)

(1302)