Örneklik Açısından Siyerin İmkânları ve Kapanış

Takdiri hak etmenizin üç önemli sebebi var:

1- Derslerin muhtevasından dolayı
2- Derslerin sunumlarından dolayı
3- Şu an bulunduğumuz zeminden dolayı

Üstad der ki: “Ben vaizleri dinledim. Nasihatleri bana tesir etmedi. Düşündüm. Kalbimin katılığı ile birlikte bunun üç sebebinin olduğuna kanaat getirdim.” Bu üç sebebi şöyle sıralar:

1- Şimdiki zamanı, geçmiş ile yanlış bir yöntemle kıyaslama yapıyorlar. Cemaate tesir etmek için bazen delillerine bakmaksızın ve aklı ihmal ederek insanları ikna etmeye çalışıyorlar.

2- Şeriatın koyduğu sınırları, ölçüleri ihmal ederek dengeyi şaşırıyorlar. Dinde az önemli olan ile çok mühim olanı yer değiştiriyorlar. Basit bazı meseleleri cemaate anlatmak için çok abartılı ifadeler kullanıyorlar.

3- Muhataplarının bilgi seviyelerini, ihtiyaçlarını o günün şartlarını dikkate almadan ve cemaatin düzeyine dair hiçbir teşhise girişmeden, o an ne akıllarına gelirse onu konuşuyorlar.
Sözün sonu şudur ki: “Vaizlerimiz muhakkik alimler olmalıdır. Meseleleri iyice derinlemesine ve delilerine göre tahlil etmelidirler ki, insanlara hakikatleri hem ispat etsinler, hem de onların akıllarını ikna etsinler. Onlar müdakkik olmalıdırlar. Tüm delileri inceden inceye tetkik ederek değerlendirmelidirler. Ta ki şeriatin muvazenesini, dengesini bozmasınlar. Yine onlar beliği mukni olmalıdırlar. Yani belağat ile konuşan, uslûbu ile ikna eden, zamanı ve şartları dikkate alarak yepyeni bir dil ile konuşmalıdırlar.”

Bu son değerlendirme dersimizde ise “Siyer’in dili” üzerinde biraz durmak istiyorum.

Akıllarda iyice kalsın diye bunu 5 D şeklinde size sunacağım. Nedir bu 5 D?

1- Değersiz Dil
2- Duygusal Dil
3- Duygusuz Dil
4- Duyarsız Dil
5- Dengeli Dil

Bir anlatımın dengeli olabilmesi için şu 5 şeye riayet etmesi şarttır. Nedir bu 5 D?

1- Derinlikli
2- Düzenli
3- Dersli
4- Dertli
5- Dermanlı

Bir rivayet üzerinden değerlendirme…

Hz. Ebu Bekir, Rebia b. Ka’b el-Eslemi…

Ahmed b. Hanbel’in Müsnedi olmak üzere, İbn Sa’d’ın Tabakatı’nda, İbn Manzur’un Muhtasarı’nda ve onlarca kaynakta bu rivayet geçiyor…

Rivayeti, beş dil üzerinden değerlendirme…

Dengeli Dil:

1- Hz. Ebû Bekir’in penceresi
2- Hz. Rebia’nın penceresi
3- Hz. Resulullah’ın penceresi
4- Hz. Beşerin penceresi

Şimdi bu pencerelerden baktığımızda nasıl mesajlar alabiliriz

1- Hz. Ebû Bekir’in penceresi

1. Malının tamamını Allah yolunda infak etsen bile, bir ağaç için ihtilafa düşebilirsin.
2. Bir ağaç için ihtilafa düşsen bile, değerinden hiçbir şey yitirmezsin.
3. Toplum içerisindeki konumun ne olursa olsun hata ettiğin an, özür dilemeyi bilmelisin.
4. Karşıdaki insanı küçük, kendini büyük görerek hak ve hukuku çiğnememelisin.
5. Resulullah’ın verdiği hükme kayıtsız ve şartsız teslim olmalısın.

2- Hz. Rebia’nın penceresi

1. Senden konum ve değer itibari ile yüce olan birine karşı bile hakkını savunmalısın.
2. Karşıdakinin konum ve değerini unutmamalı ve ona uygun davranmalısın.
3. Sana söylenen hoş olmayan bir söz bile olsa asla karşılık vermemeli ve onu ifşa etmemelisin.
4. Kardeşin sana kötü bir söz söylemişse, onu kendi haklılığın için kullanmamalı, bilakis ‘ben ona o sözü söylettim’ diyerek kendini kınamalısın.
5. Resulullah ne derse onu yapmalı ve anında gereğini yerine getirmelisin.

3- Hz. Resulullah’ın penceresi

1. Ebû Bekir ve Rebia bile olsa onların birer beşer olduklarını hiçbir zaman unutmamalısın.
2. Böyle basit meselelerle uğraşıp, beni uğraştırıyorsunuz diye kınamamalısın.
3. Ebû Bekir’i çok sevmene ve onun değeri senin yanında çok yüce olmasına rağmen sadece onun ifadesini yeterli görmemeli, karşı tarafı da dinlemesin.
4. Senin hediyelerinle, bahşiş ve sadakalarınla geçinen biri bile olsa, sana intikal eden bir davada yaptığın iyilikleri başa kalkmamalısın.
5. Hak ve adalet neyi gerektiriyorsa, hükmü öyle vermeli ve hiçbir şeyi adaletin önüne geçirmemelisin.

4- Hz. Beşerin penceresi

1. Beşer, şaşar, hata edebilir, sahabî gibi bile olsan şaşabilirsin.
2. Şaşarsan hoş olmayan bir söz, tavır, davranış ortaya koyabilirsin.
3. Hata ettiğinde hatanı savunmayıp, hemen pişman olursan beşeriyetini koruyabilirsin.
4. Kardeşlik hukukunu korumalı, en küçük bir meselede hemen ortalığı velveleye vermemelisin.
5. Şehvet senin en büyük imtihanın, terbiye altına almazsan çok hata edebilirsin.
6. Mal sana Allah’ın bir emaneti, onu korumalı ve hakkını savunmalısın.
7. En basit bir meselende bile, işi Allah’a ve Resulü’ne havale etmelisin.
8. Kul hakkına riayet etmeli, hak yemenin sadece karşıdakinin malını yemekle sınırlı olmadığını bilmelisin.
9. Her hatanın telafisini, büyüklüğü oranında ödemelisin.
10.Ahiret öncelikli yaşamalı, burada utanma pahasına meseleyi öte tarafa bırakmamalısın.

(1260)